Barbara Loden’ın Yaşamına Ek

Franszıcadan çeviren Orçun Türkay
20.11.2023, Roman, 88 sf, ISBN 978-625-99358-1-2

Barbara Loden’ın feminist başyapıtı üzerine düşünceler… Amerikalı aktris Barbara Loden’in yazıp yönettiği tek film hakkında Marguerite Duras, “Wanda’da bir mucize olduğuna inanıyorum” diye yazmıştır.

2012 Livre Inter Ödülü sahibi

Bir kadın, bir rol yazar, kendi yönettiği filmde o rolü oynar; yazdığı kadını tanımıyordur ama o rolle kendini tanır. Filmin çekilmesinden 40 yıl sonra başka bir kadın, filmin yönetmeni ve oynadığı rol hakkında bir kitap yazar; yazdıkça hem kendini hem annesini tanır. Film Wanda, yönetmen Barbara Loden, kitap ise Barbara Loden’ın Yaşamına Ek. Yazarı ise bir kameranın, yakaladığı görüntüyü merceğinden aksettirerek filme işlemesi gibi ustalıkla bu katmanlı biyografiyi kâğıda döken Fransız yazar ve küratör Nathalie Léger.

İlk kez 2012’de Fransa’da basılarak okurun ve eleştirmenlerin beğenisine sunulan bu kitap, Amerikalı oyuncu, senarist ve yönetmen Barbara Loden hakkındaki ilk kitaptır. Cinéma vérité’nin erken dönem başyapıtlarından bir olan Wanda hayat nasıl resmedilir, bir karakter nasıl anlatılır gibi sorularla ön plana çıkar. 1960’ların başında Pennsylvania’nın madenci bölgelerinde amaçsızca gezinen bir genç kadının, küçük çaplı bir dolandırıcıyla giriştiği suç çılgınlığından birkaç günü konu alsa da dönemin ikonik filmi Bonnie ve Clyde’ın antitezi bir yol hikâyesidir.

Hollywood devi Elia Kazan’la evliliğiyle ünlenen eski pin-up kızı Barbara Loden’in hayatına dair bilgiler çok azdır, bu sebeple Marguerite Duras, Georges Perec, Jean-Luc Godard, Sylvia Plath, Kate Chopin, Herman Melville, Samuel Beckett ve W.G. Sebald’ın sözleri Léger’in imdadına yetişir. Wanda’dan hatırlanan sahneler, biyografi yazarının araştırma süreciyle yer değiştirirken kişisel anılar su yüzüne çıkar ve bunlarla birlikte, aslında tüm kadınlar olan o tek kadının iç dünyasının kapıları okura açılır.

ÖVGÜLER

“Barbara Loden’in Yaşamına Ek yaratıcı olduğu kadar etkileyici de. Hem roman hem biyografi türünü yeni ve ilginç yerlere taşıyor.”
—Eimear McBride, The Guardian

“Léger’in yazdıkları kendi yaratımının değeriyle, başka bir yerde eril şiddet aracılığıyla anlatının “yok edilmesi” olarak tanımladığı duruma cevap verme potansiyelinin değeriyle ilgileniyor. Bu metin kendi yeterliliğine ve etkinliğine dair birçok kuşkudan meydana geliyor. Bana kalırsa, ifadelerin imkânlarına dair bu tereddüdün metne katkısı tartışılmaz.”
—The White Review

“Léger’in Barbara Loden’in Yaşamına Ek’i […] kısmen Wanda’ya bir övgü, kısmen bir biyografi, kısmen bir deneme, kısmen bir otobiyografik kurgu ve tamamen de dürüst bir eserdir. Kitap beni filmi izlemeye, film beni kitabı yeniden okumaya, kitap da gene filmi izlemeye ve kitabı yeniden okumaya yöneltti ve bu bir süredir böyle devam ediyor.”
— Catherine Lacey, The Guardian

“Barbara Loden’ın Yaşamına Ek sadece Barbara Loden’ın değil, aynı zamanda Nathalie Léger’in ve bir dereceye kadar tüm kadınların da hikâyesi. Kendini korumak için kendi kırılganlığının yazarı olmaktan daha iyi ne olabilir?”
— Bloom

YAZAR HAKKINDA

1960 doğumlu Nathalie Léger, ödüllü bir yazar olmanın yanı sıra editör ve arşivcidir. Centre Pompidou için Roland Barthes ve Samuel Beckett sergilerinin küratörlüğünü yapmıştır. Modern Fransız yazarlarının arşivlerini korumaya adanmış bir kuruluş olan Institut Mémoires de l’Édition Contemporaine’in direktörüdür.Küratör olarak yaptığı araştırmalara dayanan birkaç kısa deneysel romanın yanı sıra mahlasla yazdığı öyküleri de bulunur. Kelimeleri ustalıkla kullanma becerisi ve detaylara olan keskin gözlem yeteneği sayesinde, kurgu ile kurgusal olmayan yazı arasındaki sınırları aşan karmaşık hikâyeler örer. Léger’ın eserleri genellikle sanat, edebiyat ve kişisel deneyimin kesişimindedir.

 L’Exposition [Sergi] ile 2009 Lavinal Printemps des lecteurs ödülünü; Barbara Loden’in Yaşamına Ek ile 2012 Livre Inter ödülünü kazanan Léger La Robe Blanche [Beyaz Elbise] gibi dikkat çeken eserlerindeki şiirsel üslubuyla da eleştirmenlerden övgüler almıştır.

Antoine Vitez’e adanan “Le Jeu et la Raison” (Avignon Festivali, 1994), “L’Auteur et son éditeur” (IMEC, 1998) sergilerinin yanı sıra Antoine Vitez’in Écrits sur le théâtre (POL 1994-98) [Tiyatro üzerine yazılar] adlı eserinin beş ciltlik baskısının editörlüğünü yapmış ve Roland Barthes’ın Collège de France’ta verdiği son iki dersin içeriklerinden oluşan Romanın Hazırlanışı isimli eseri açıklamalı notlar ve sunuş yazısıyla yayına hazırlamıştır.